Dementie

,,In Raalte is geen ziekenhuis, weet u dat wel?’’ vraagt iemand die hij  rond tien uur tegenkomt. ,,En het is ook al acht uur geweest. Bent u in de war?’’ De behulpzame mevrouw kijkt zoekend om zich heen, maar weet eigenlijk niet wat ze verder kan zeggen of doen. ,,Ik weet het ook niet, meneer’’, zegt ze.

Thea ten Have, consulent dementie bij Evenmens, grijpt in. ,,Rustig maar mevrouw. Het is een toneelspeler. Hij speelt een rol. Maar wat fijn dat u zo behulpzaam probeert te zijn. Bent u ervan geschrokken?’’ ,,Nee, dat niet’’, zegt de vrouw. Ik heb familie met hetzelfde probleem, dementie, dus ik ken het wel. Maar ik vond het wel lastig.’’

Het tafereel speelt zich af in hartje Raalte. Vanwege Wereld Alzheimerdag heeft de gemeente Raalte activiteiten georganiseerd rondom het thema ‘de verschillende gezichten van dementie’. Acteur Stephan Wüst uit Zutphen zit goed in zijn rol. Hij speelt een verwarde man. Het doel is om mensen te confronteren. Hoe bewust zijn mensen als het gaat om dementie?

,,Ik moet naar het ziekenhuis’’, haspelt de verwarde man. ,,Om acht uur. Met mijn broer. Waar is mijn broer?’’ De radeloosheid is af te lezen van zijn gezicht. Hij weet het even niet meer. Twee dames lopen langs en houden halt. De vrouwen kijken elkaar aan, ze proberen een gesprek aan te knopen. Heel ongemakkelijk allemaal.

,,Hij zoekt zijn broer, zegt ‘ie. En hij moet naar het ziekenhuis, zegt ‘ie. Hij is helemaal de weg kwijt. We weten niet wat we ermee moeten’’, zegt een van de dames tegen Doréanne Hallink, die zich in het gesprek mengt. Hallink, case manager bij Buurtzorg, legt uit dat het nep is en dat een acteur zich voordoet als verwarde man.

De situatie blijkt confronterend. ,,Het is zo moeilijk’’, reageert een van de vrouwen hierop. ,,Wat moet je doen? 112 bellen? Naar de politie? Soms loopt er net een agent in de buurt, dan kun je die aanspreken. Maar nu niet. Wat dan? En ja, ik herkende het direct’’, zegt ze, nu met tranen in haar ogen. Haar verdriet zit hoog. ,,Ik heb het met mijn eigen man meegemaakt. Hij is vier maanden geleden overleden. Het is heel erg. Ik ga nu gauw naar huis.’’

Zo zorgt de acteur voor veel opschudding en dat maakt emoties los. Enkele haastige voorbijgangers laten hem aan zijn lot over. Maar vele behulpzame mensen, jong en oud, spreken hem aan, willen de verwarde man helpen, en zijn zichtbaar geraakt door de aandoenlijke situatie. De een stelt vragen (waar geen antwoord op komt, want acteur Stephan blijft stevig in zijn rol), de ander wil de politie bellen of met de man naar een dokter lopen.

,,Het is lastig om mee om te gaan’’, weet Thea ten Have. ,,Maar mensen met dementie hebben heldere momenten tussendoor. Wees geduldig en stel vragen. Dan herinnert iemand zich soms waar hij woont, wie hij zoekt of waar hij naartoe moet. Aan mantelzorgers geeft ik het advies om een briefje met bijvoorbeeld een telefoonnummer in iemands zak te stoppen, zodat er in geval van nood iemand gebeld kan worden.’’