Meten, meten, meten. Kijkcijfers. Cito-scores. Ranglijst. Geef je beoordeling. Vijf sterren of toch maar drie, een 10 of een zesje, een onvoldoende of een uitstekend. wat meten we eigenlijk niet? Dat meetgedoe hangt me mijlenver de strot uit. We zijn met z’n allen he-le-maal doorgeslagen, als je het mij vraagt.
Zo las ik onlangs het voorwoord van het boek ‘De meetmaatschappij’, en kreeg subiet een knoop in mijn buik. Het boek van universitair hoofddocent Berend van der Kolk (VU) vertelt over het onderzoek wat meten met ons doet, individueel en als maatschappij.
Uit het voorwoord: ,,Niet zo lang geleden strompelde de 81-jarige Walter Savage de eerstehulpafdeling van een ziekenhuis binnen. Hij was gevallen en had enkele ribben gebroken. De dienstdoende arts kwam na een korte inspectie tot de conclusie dat hij direct moest worden opgenomen: naast zijn ribbreuken was hij ondervoed en uitgedroogd. Opname in het ziekenhuis was noodzakelijk voor een spoedig herstel en er waren nog voldoende bedden beschikbaar. Een ziekenhuismanager weigerde echter om hem op te nemen, tegen het medische advies in. Hoe kon dit gebeuren?
Ik wil eigenlijk niet verder lezen in het boek, want ik word er meteen al onpasselijk van. Ik ben momenteel net in een fase dat mijn familie in gesprek is met allerlei instanties (en dat zijn er heel veel) over de zorg voor mijn zieke oude moeder. Wat een gezeik, zou Martien Meiland zeggen. Een heel gedoe, zeg ik.
En Walter? Die kan het shaken. ,,Ziekenhuizen in Oregon, waar Walter woont, worden door patiënten beoordeeld op kwaliteit en kunnen zo één tot vijf sterren krijgen. De beloning die de ziekenhuisdirecteur aan het eind van het jaar ontvangt hangt hier vervolgens van af: meer sterren betekent een hogere bonus. Ziekenhuismanagers voeren daarom al enige tijd het beleid om minder patiënten op te nemen die veel zorg nodig hebben. Op deze manier zou het ziekenhuis meer tijd en middelen beschikbaar hebben om de patiënten die wél zijn opgenomen te helpen en zo van hen betere beoordelingen te krijgen. En inderdaad, door soms patiënten te weigeren steeg de ‘kwaliteitsbeoordeling’ van het ziekenhuis in kwestie en ontving de ziekenhuisdirecteur vervolgens een eindejaar bonus van zo’n 8000 dollar.’’
In zijn boek (en podcast) zegt Berend van der Kolk dat metingen vaak als een wondermiddel gepresenteerd worden om een probleem op te lossen, zoals een gebrek aan kennis, grip of motivatie. Maar dat pakt vaak averechts uit, zegt ‘ie. Ja, dat geloof ik. Ik geloof ook dat ik dat gemeet beu ben. Yak. Spuugzat van. Ik wel. Van der Kolk staat niet louter negatief tegenover meten. Meten kan namelijk ook effectief en motiverend werken, zegt ‘ie. ,,Door te verkennen hoe we tot een gezondere houding ten opzichte van meten kunnen komen.’’